“Φιλοπατρία” ή… “φιλοπατρεία”; Οι Έλληνες είναι… “γνωστοί φιλοπάτρες;”.
Ο κεραυνόπληκτος είναι λέξη σύνθετη, η οποία προέρχεται από τα συνθετικά: “κεραυνός” και το ρήμα… “πλήκτω” και είναι… “ένα πράγμα που χρειάζεται σε διάφορα κτίρια, ώστε να μην πέφτουν πάνω οι κεραυνοί;”.
Καλλίγραμμος: “Είναι αυτός που φτιάχνει καλές γραμμές και γράμματα”. Παράδειγμα: “Σ’ ένα διαγώνισμα γεωμετρίας πρέπει να είσαι καλλίγραμμος για να κάνεις καλά σχήματα”.
Εργοδότης: “Είναι αυτός που έχει υπεύθυνη θέση σε μια εταιρεία και πληρώνει τους υπαλλήλους”. Παράδειγμα: “Οι εργοδότες στην Ελλάδα δεν έχουν ζήτηση…”.
Όχι, δεν πρόκειται για αποσπάσματα των εκθέσεων μαθητών δημοτικού από το χωριό Αρζάνο της Νότιας Ιταλίας, που συγκέντρωσε προς 25ετίας και πλέον ο Ιταλός δάσκαλος Μαρτσέλο ντ’ Ορτα, τις ενέταξε σε σειρά εκδόσεων (“Ο Ρωμαίος κι η Ιουλιέτα αρραβωνιάστηκαν από κάτω”, “Ο Θεός μας έπλασε τζάμπα”, “Εγώ ελπίζω να τη βολέψω”) προσφέροντας θυμηδία σε εκατομμύρια αναγνωστών ανά τον κόσμο.
Πρόκειται για τις απαντήσεις των άριστων (γιατί αυτοί επιλέχθηκαν από τα σχολεία τους να συμμετάσχουν) μαθητών από όλη τη χώρα σε διαγωνισμό για τη γνώση – χρήση της ελληνικής γλώσσας, σήμερα…
Υστερόβουλος: “Σύνθετη λέξη που αποτελείται από τα συνθετικά: “ύστερα” και “βουλή”, σημαίνει “αυτός που σκέπτεται μετά”… Παράδειγμα: “Η καθηγήτρια των αρχαίων είναι υστερόβουλη”…
Ωτορινολαρυγγολόγος: “Είναι ο γιατρός που εξετάζει τα αυτιά, τον λάρυγγα και τη.. ρίνη”.
Μητριαρχία: “Είναι λέξη σύνθετη που… συντίθεται από τις λέξεις: Μητήρ και άρχω”.
Ερυθρόμορφα: Σύνθετη λέξη… Παράδειγμα: “Τα ερυθρόμορφα αιμοσφαίρια σε κάθε άνθρωπο είναι περίπου 150.000”.
Ο 14ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Ελληνικής Γλώσσας και Ορθογραφίας πραγματοποιήθηκε, το περασμένο Σάββατο, από τις 10 το πρωί ως τις 4 το απόγευμα, στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης και το γειτονικό Κέντρο Ιστορίας της πόλης. Συμμετείχαν σ΄ αυτόν, 150 και πλέον μαθητές που έφτασαν στη Θεσσαλονίκη από την Ορεστιάδα, την Καστοριά, τα Τρίκαλα, το Κιλκίς…
Τον διαγωνισμό διοργάνωσε, για 14η συνεχή χρονιά, ο Σύλλογος Αποφοίτων Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ “Ο Φιλόλογος” και ο Δήμος Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τον Σύλλογο “Οι Φίλοι του Αλεξάνδρειου Ιδρύματος” (είναι ο χορηγός των χρηματικών βραβείων στους διακριθέντες και ενός βιβλίου για τη ζωή του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε καθέναν από τους συμμετέχοντες).
Στον διαγωνισμό μετείχαν μαθητές και μαθήτριες της Γ΄ τάξης Γυμνασίου. Κάθε τμήμα σχολείου εκπροσωπούνταν από έναν διαγωνιζόμενο μαθητή (όπως είναι φυσικό επιλέχθηκαν οι άριστοι).
Τα παιδιά έφτασαν συνοδευόμενα, στην πλειονότητά τους, από γονείς αλλά και τους φιλολόγους – καθηγητές τους. Με την ανακοίνωση του ονόματος, ο μαθητής προσέρχονταν στον “πίνακα”, τραβούσε κλήρο με αριθμό που αντιστοιχούσε σε μια λέξη από τον κατάλογο λέξεων που συνέταξαν εξεταστές τους – μέλη του “Φιλολόγου”.
Ο εξεταστής διάβαζε τη λέξη και ο μαθητής – μαθήτρια καλούνταν να τη γράψει στον πίνακα (ορθογραφία) και στη συνέχεια να δώσει προφορικά την ετυμολογική ερμηνεία της, να εξηγήσει τι ακριβώς σημαίνει και τέλος να την εντάξει σε μία ολοκληρωμένη πρόταση.
Πρώτος διαγωνιζόμενος: Κλήρος, αριθμός 21, αντιστοιχούσα λέξη: “αρχαιομάθεια”, δεύτερος, κλήρος, με αριθμό 179, λέξη: “φιλοπατρία”, τρίτος… κλήρος, αριθμός 136, λέξη “πολυμήχανος”, τέταρτος, λέξη “αριστούργημα”, “αμετροέπεια”, “ξενοφοβία”, “ελευθεροτυπία”, “αείμνηστος”, “ανεξιθρησκία”, “παλιννόστηση”…
O φετινός διαγωνισμός πραγματοποιήθηκε στη μνήμη της Αναστασίας Γαβριήλογλου – Φιλιπποπούλου, εμπνεύστριας και εμψυχώτριας του διαγωνισμού επί σειρά ετών.
Στο κεφάλαιο “Οι σημασίες των λέξεων” τού βιβλίου του “Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική”, ο αείμνηστος καθηγητής Χρίστος Τσολάκης (πρώην πρόεδρος του συλλόγου “Φιλόλογος”) αναφέρει: “Από την ώρα που ο άνθρωπος αποκτά τις λέξεις, η κοίτη της σκέψης του γίνεται λεκτική. Η σκέψη χωρίς τη γλώσσα παραμένει βουβή, αλλά και η γλώσσα χωρίς τη σκέψη μεταβάλλεται σε κραυγή”.
Από το σύνολο των 150 διαγωνιζομένων επιλέχθηκαν 50, ακολούθησε νέα διαδικασία, επιλέχθηκαν 30 και, τέλος, στην τρίτη συνεδρία 10, από τους οποίους οι επτά έλαβαν επαίνους και οι τρεις τα βραβεία που αντιστοιχούσαν και σε επιταγές των 500, 300 και 200 ευρώ (για το Α’, Β’ και Γ’ βραβείο αντίστοιχα).
Το πρώτο βραβείο έλαβε η μαθήτρια του γυμνασίου Κάτω Τούμπας Θεσσαλονίκης Αρετή Ζωγράφου. Κλήθηκε να απαντήσει για τις λέξεις “αμφισημία”, “αμερόληπτος” και “ψυχραιμία”.
Είσαι καλή μαθήτρια; – “Είμαι η σημαιοφόρος του σχολείου μου” απαντά με χαρά. “Οι βαθμοί μου πέρσι ήταν: 19 και 11/13” τονίζει.
“Η κατάσταση δεν είναι καλή… Τα παιδιά δεν γνωρίζουν τα ελληνικά… Και να σκεφτείτε πως αυτοί που είδαμε είναι οι άριστοι.. Οι ευθύνες είναι δικές μας, των καθηγητών, των υπουργείων Παιδείας, του τρόπου διδασκαλίας, της ύλης που καλούμαστε να διδάξουμε, της αίσθησης που έχουμε – ή μας έχουν κάνει να έχουμε – για τον τρόπο διδασκαλίας και το ρόλο μας…” έλεγε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με το πέρας της διαδικασίας, ο προεδρεύων της επιτροπής – ταμίας του συλλόγου “Φιλόλογος” Πέτρος Μπεσπάρης.
Ο διαγωνισμός έληξε. Οι λέξεις καταγράφηκαν, ορθογραφήθηκαν, ετυμολογήθηκαν, εξηγήθηκαν, αναλύθηκαν εντάχθηκαν σε προτάσεις…
Αναπάντητες έμειναν μόνο οι λέξεις: “Εξανδραποδισμός”, “ρημοτομία” ή “ριμοτομία” ή… “ρυμοτομία” και… “αρχαιρεσίες”: “Είναι σύνθετη από τις λέξης “άρχω” και “αίρεση”- είναι αυτός που… “άρχεται των αιρέσεων. Είναι η αρχή μιας νέας ιδεολογίας…” εξήγησε ο μαθητής.
Κι ο κ. Μπεσπάρης, παραβιάζοντας τους κανόνες του διαγωνισμού (που δεν “ήθελαν” τους εξεταστές να διορθώνουν ή να δίνουν τις σωστές απαντήσεις… “Εκλογές κάνατε στο σχολείο; Ε, αυτές είναι… κι άσε τις ιδεολογίες…”.
