Και ο Σωκράτης, «άπλυτος σαν λυχνοστάτης» ήταν όπως τον αποκαλεί ο Αριστοφάνης στους «Ορνιθες», η απλυσιά όμως δεν τον εμπόδισε να γίνει ο σοφότερος των Ελλήνων κατά το μαντείο. Αυτό θα μπορούσε να έχει πει ο φίλος μου στην απαρηγόρητη κόρη του όταν εκείνη επέστρεψε, εν εξάλλω καταστάσει, από την πρώτη της επίσκεψη στη Φιλοσοφική Σχολή, για να του περιγράψει τα απερίγραπτα. Η απάντηση, βέβαια, είναι πως ναι μεν μπορεί ο Σωκράτης να ήταν άπλυτος και σοφός ταυτοχρόνως, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όποιος περιφέρεται μέσα στη βρώμα είναι απαραιτήτως και σοφός. Μεταξύ αυτών που επεσήμανε η κόρη του φίλου, πάντως, ανθολογώ: λιγδωμένο χαρτί από σουβλάκι αφημένο πάνω στο θρανίο, τουαλέτες με σπασμένα πόμολα και επαναστατικά άσματα των μπολσεβίκων σε άψογα ρωσικά έξω από την αίθουσα όσο γινόταν το μάθημα. Η κοπέλα είναι ακόμη στη Γ΄ Λυκείου, σε ένα καλό σχολείο της Αθήνας, θέλει να σπουδάσει στη Φιλοσοφική και πήγε να παρακολουθήσει το μάθημα της κυρίας Ευθυμίου, η οποία, είναι η αλήθεια, πως την εντυπωσίασε. Πώς είναι δυνατόν να κάνεις μάθημα σε τέτοιο περιβάλλον; Ελάτε τώρα, η δύναμη του ανθρωπίνου είδους είναι το ευπροσάρμοστον.
δημοσιογράφος και συγγραφέας – μυθιστοριογράφος
Ερώτηση κρίσεως: αν οι φοιτητές αποφάσιζαν να καθαρίσουν τον χώρο εργασίας τους, τι θα γινόταν; Δεν θα επηρέαζαν επί τα βελτίω και τη ρυπογόνο νοοτροπία των συναδέλφων τους; Φοβούμαι πολύ πως όχι. Διότι εκεί που έχουν φτάσει τα πράγματα, εκεί που αφήσαμε τα πράγματα να φτάσουν για την ακρίβεια, το φυσιολογικόν και το κοινώς αποδεκτόν είναι πως η γνώση είναι γευστικότερη αν κυκλοφορεί σε σκουπιδότοπο. Κοινώς φοβούμαι πολύ πως η διαστροφή της νοοτροπίας είναι τέτοια που δεν βλέπει τίποτε το περίεργον, αξιοσημείωτον ή απορριπτέο σε όλ’ αυτά. Μαθαίνουν τα παιδιά μεγαλώνοντας, ξεκινούν από την καταστροφή των βιβλίων στο σχολείο και φτάνουν στην καταστροφή των χώρων στο πανεπιστήμιο – γι’ αυτό και τη λένε «ανωτάτη» εκπαίδευση εξάλλου. Παρ’ όλα αυτά, οφείλω να πω ότι το σημερινό μου σημείωμα το οφείλω στην αισιοδοξία που μου ενέπνευσε η αντίδραση της κόρης του φίλου μου. Οσο υπάρχουν ακόμη παιδιά που αντιδρούν στην κατεστημένη εγκατάλειψη, τίποτε δεν έχει χαθεί. Πολλώ μάλλον αν καταφέρνουν να ξεπεράσουν το σοκ και να απολαύσουν τη διδασκαλία όπως εκείνη απήλαυσε τη διδασκαλία της κυρίας Ευθυμίου. Το ίδιο συμβαίνει και με την πολιτική: όσο μας σοκάρει η έλλειψη σοβαρότητας των πολιτικών μας, κάποια ελπίδα υπάρχει ακόμη.
