Ως νέο επεισόδιο στην αντιπαράθεση κορυφής στο εσωτερικό του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος (AKP) με καταλύτη τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί ερμηνεύουν στην Αθήνα τις προκλητικές δηλώσεις του αντιπροέδρου της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς περί μετατροπής της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί. Την ίδια ώρα, διπλωματικές πηγές έλεγαν ότι οι δηλώσεις «φέρνουν την Τουρκία χρόνια πίσω» και είναι ενδεικτικές της ριζοσπαστικοποίησης της ισλαμικής ατζέντας στη γειτονική χώρα.
Πριν από μερικά χρόνια θα θεωρούνταν αδιανόητο αξιωματούχος να διατυπώσει παρόμοιες απόψεις δημοσίως. Ωστόσο, ο αντιπρόεδρος και κυβερνητικός εκπρόσωπος εξέφρασε πριν από λίγες ημέρες την ελπίδα ότι το «λυπημένο τζαμί της Αγια-Σοφιάς θα χαμογελάσει ξανά». «Στο παρελθόν ήταν δυνατόν να αποδεχόμαστε πρώην τεμένη να λειτουργούν ως μουσεία. Τώρα όμως υπάρχει μια διαφορετική Τουρκία», είπε, εννοώντας εμμέσως πλην σαφώς ότι η Τουρκία είναι ισλαμική χώρα. Σε μια προσπάθεια να τηρήσει τα προσχήματα πρόσθεσε: «Δεν θα πω ότι εύχομαι να γίνει τζαμί γιατί θα με παρεξηγήσετε, αλλά για αυτά τα πράγματα πιστεύω ότι πρέπει να μιλήσουμε».
Διπλωματικές πηγές υπογράμμιζαν πως στο παρελθόν ο Ταγίπ Ερντογάν έχει ταχθεί υπέρ της διατήρησης του στάτους κβο της Αγια-Σοφιάς. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάιο απαντώντας σε παρόμοιες αιτιάσεις βουλευτών του ο Πρωθυπουργός είχε δηλώσει, «αφήστε την Αγια-Σοφιά ήσυχη». Οι ίδιες πηγές, ωστόσο, υπενθύμιζαν ότι πριν από λίγες ημέρες ο Αρίντς ήρθε σε δημόσια αντιπαράθεση με τον Τ. Ερντογάν για το ζήτημα των κοινών φοιτητικών κοιτώνων αρρένων και θηλέων. Σημειώνεται ότι ο Αρίντς όταν ρωτήθηκε δημοσίως για την τοποθέτηση κατά των κοινών κοιτώνων που φέρεται να έκανε ο Πρωθυπουργός, πήρε αποστάσεις. Ο αντιπρόεδρος εμφανίστηκε να θεωρεί τα σχόλια Ερντογάν «επέμβαση στην ιδιωτική ζωή» και αντίθετα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Δεν είναι η πρώτη φορά που εκδηλώνεται χάσμα απόψεων ανάμεσά τους. Ο Αρίντς όπως και ο Πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ είχαν υιοθετήσει πιο συναινετική ρητορική απέναντι στους διαδηλωτές του πάρκου Γκεζί. Με απλά λόγια, στην παρούσα συγκυρία ο αντιπρόεδρος (όπως και ο Γκιουλ) εμφανίζεται υπέρμαχος της μετριοπαθούς γραμμής, ενώ ο Ερντογάν εμφανίζεται ανυποχώρητος. Αν λάβει κανείς υπόψη πως πρόκειται για την τριανδρία που ίδρυσε το AKP, διπλωματικές πηγές σημείωναν ότι οι επίμαχες δηλώσεις, παρότι εγγράφουν υποθήκη στην εξωτερική πολιτική, είναι πολύ πιθανό να έγιναν με στόχο τη διεκδίκηση πόντων στην κόντρα με τον Ερντογάν.
ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΣ ΚΑΙ ΑΚΡΑΙΟΙ. Σε κάθε περίπτωση, προβληματισμός επικρατεί στην Αθήνα για την ισλαμική ατζέντα της κυβέρνησης. Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορούν οι εξελίξεις από τον Ιούνιο μέχρι σήμερα, ενώ ανησυχητική στο θέμα των τζαμιών είναι η σύμπλευση των ακραίων ισλαμιστών με τους εθνικιστές. Στις αρχές του μήνα ο αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Εθνικιστικού Κόμματος (BBP) είχε καταθέσει πρόταση νόμου για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Ο τούρκος Πρωθυπουργός είναι για την ώρα ο απόλυτος κυρίαρχος. Ωστόσο, ουδείς γνωρίζει τι μέλλει γενέσθαι με την μετριοπαθή φράξια του κόμματός του, που επιθυμεί να το κατευθύνει πιο κεντροδεξιά παρά ισλαμικά και δεν θέλει η Τουρκία να κόψει τις γέφυρες με την Ε. Ε. Καταλυτικό ρόλο σε αυτή την εξίσωση παίζει το κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν, το οποίο έχει επανεμφανιστεί επικρίνοντας τον Ερντογάν και δείχνοντας μεγαλύτερη εγγύτητα στις θέσεις που εκφράζουν ο Γκιουλ και ο Αρίντς. Αναλυτές στη γειτονική χώρα πιστεύουν, πάντως, ότι το σχίσμα είναι προάγγελος εξελίξεων, καθώς εκτιμούν ότι οι ακραίοι και οι συντηρητικοί ισλαμιστές δεν θα μπορέσουν να μείνουν στην ίδια πολιτική στέγη.
(tanea.gr)
