ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΣ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ
ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ
Η Νέα Φιλαδέλφεια μέχρι το 1920 ήταν ένα μικρό χωριό που λεγόταν Ποδονίφτης, λόγω του παραπόταμου του Κηφισού που υπήρχε στην περιοχή. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν το 1924, όταν ξεκίνησε η κατασκευή ενός συνοικισμού για την εγκατάσταση προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής από το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων (ΤΠΠ) του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας. Ο συνοικισμός των Μικρασιατών Προσφύγων της Νέας Φιλαδέλφειας δημιουργήθηκε εξαρχής με ρυμοτομικό σχέδιο, ήταν μόνιμος και οργανωμένος. Η ρυμοτομία του συνίσταται σε ομόκεντρες ελλειψοειδείς χαράξεις με κέντρο κατά βάση την Πλατεία Πατριάρχου και περιλαμβάνει χώρους πρασίνου , κοινόχρηστους χώρους και χώρους εκπαίδευσης.
Όσον αφορά την τυπολογία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους , τα σπίτια ακολουθούν τα αρχιτεκτονικά πρότυπα των σχεδίων των σμυρναίικων σπιτιών. Τα κτίσματα είναι απλά λιτά με συμπαγείς όγκους και χωρίς οπισθοχωρήσεις στις όψεις –λόγω της ανάγκης απλοποίησης της κατασκευής και μείωσης του κόστους- με κατόψεις της μορφής «π» ή «τ» , δύο ορόφων , με 2,4,8 κατοικίες χωρίς ξεχωριστή είσοδο ή κεντρικά .κλιμακοστάσια .Τα κτίρια είναι πανταχόθεν ελεύθερα στα οικόπεδα τους εξασφαλίζοντας επαρκείς χώρους για κήπο υιοθετώντας την λογική των αγγλικών κηπουπόλεων . Στις όψεις, τονίζεται ο κατακόρυφος άξονας και η ύπαρξη συμμετρίας στην διάταξη εξωστών και ανοιγμάτων. Η κατασκευή των κτισμάτων είναι με φέρουσα τοιχοποιία από εγχώρια πέτρα, επένδυση με σοβά και ξύλινη στέγη ,κάτι που εξασφάλιζε την μονιμότητα της κατασκευής και την φθηνή και εύκολη συντήρηση.
Η διατήρηση του οικισμού στο χρόνο και η αντίσταση στην άναρχη δόμηση που υπήρξε σε άλλες συνοικίες της Αθήνας, οφείλεται κατά βάση στην πολυιδιοκτησία των κατοικιών και στον ήδη μεγάλο υλοποιημένο οικοδομικό όγκο που καθιστούσε ασύμφορη την αντιπαροχή. Μετά όμως τον καταστροφικό σεισμό του 1999 υπήρξαν αφ ενός ,εκτεταμένες ζημιές που δημιούργησαν πλήγμα στην στατική επάρκεια των ήδη παλαιών κτιρίων και αφ ετέρου αδυναμία εφαρμογής μιας εκτεταμένης πολιτικής διατήρησης των κτιρίων – αφού απαιτούσε ένα δυσανάλογα μεγάλο κόστος. Με το Π.Δ. του 2001 το κέντρο της Ν. Φιλαδέλφειας χαρακτηρίστηκε Παραδοσιακός οικισμός με ειδικούς όρους και περιορισμούς στον τρόπο δόμησης . Συγκεκριμένα και ενώ ο Συντελεστής Δόμησης έμεινε ο ίδιος καθορίστηκαν διαφορετικά η θέση του κτιρίου στο οικόπεδο , το μέγιστο ύψος αλλά και τα μορφολογικά στοιχεία των όψεων. Είκοσι χρόνια μετά την εφαρμογή του Νόμου, η αποτίμηση των επιπτώσεων έχει θετικό πρόσημο δημιουργώντας ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης και διατηρώντας τον χαρακτήρα της γειτονιάς που πάντα είχε η Νέα Φιλαδέλφεια. Παρ΄ όλα αυτα υπήρξαν και υπάρχουν προβλήματα κατά την εφαρμογή του Νόμου . Υπάρχουν ζητήματα εκμεταλευσιμότητας όπως η δυσκολία στην εξάντληση του Συντελεστή Δόμησης σε πολλά οικόπεδα, και η εγγενής αδυναμία του συγκεκριμένου συστήματος δόμησης να δημιουργήσει επαρκείς χώρους στάθμευσης στα κτίρια. Επιπρόσθετα η υποχρεωτική εναρμόνιση των καινούριων κτιρίων με τις ευρωπαικές οδηγίες για την ενεργειακή απόδοση και την αειφορία των κατασκευών , δημιουργούν δυσκολίες στον σχεδιασμό και κυρίως στην κατασκευή. Απαιτείται λοιπόν να γίνει μια επαναξιολόγηση κάποιων διατάξεων του Νόμου και ίσως και μέσω του δημοσίου διαλόγου να προκύψει μια τροποποίηση αυτού , που θα λειτουργήσει ως κίνητρο για μια ορθολογική και πάντα με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, αξιοποίηση των ιδιοκτησιών στο κέντρο της Νεάς Φιλαδέλφειας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΑΛΦΑΝΙΔΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
