Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουν διαδοθεί με ταχείς ρυθμούς τα Ανοικτά Λαϊκά Πανεπιστήμια (ΑΛΠ), εκπαιδευτικοί οργανισμοί που κατά κανόνα απευθύνονται σε ενήλικες με προσδοκία να αποκτήσουν πρόσβαση σε άτυπες δράσεις δια βίου μάθησης και προσωπικής ανάπτυξης. Οι δραστηριότητες αυτές διοργανώνονται από Δήμους, Συλλόγους, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρίες αλλά και ιδιωτικές εταιρίες και βασίζονται στην πρόσκληση πανεπιστημιακών καθηγητών αλλά και ορισμένων ειδικών επιστημόνων κι ερευνητών που παρέχουν διαλέξεις στα θέματα της ειδίκευσης τους. Η παρακολούθησή των προγραμμάτων σπουδών δεν έχει συγκεκριμένες εκπαιδευτικές απαιτήσεις και οι διαλέξεις είναι εκλαϊκευμένες και υιοθετούν τις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Στόχος των ΑΛΠ δεν είναι η παροχή αναγνωρισμένης εκπαίδευσης ή κατάρτισης αλλά η ένταξη και δικτύωση των σπουδαστών σε ένα περιβάλλον μάθησης.
Ωστόσο, μερικοί διαχωρισμοί είναι αναγκαίοι:
- Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση ανάμεσα στα ΑΛΠ και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ή το Ανοικτό Πανεπιοτήμιο Κύπρου που προσφέρούν σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Σε αντίθεση με τα ΑΛΠ, τα δύο τελευταία ιδρύματα είναι ΑΕΙ -αναγνωρισμένα από το κράτος και την Ε.Ε.- ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα που παρέχούν αναγνωρισμένες σπουδές και διαθέτούν ακαδημαϊκή και ερευνητική δομή υψηλού επιπέδου.
- Τα ΑΛΠ χορηγούν μόνο μια απλή βεβαίωση συμμετοχής, δε διαθέτούν κανενός είδους πιστοποίηση των τίτλων σπουδών, ούτε συστήματα εσωτερικής και ιδίως εξωτερικής αξιολόγησης, όπως τα ΑΕΙ/ ΤΕΙ ή και άλλοι φορείς που παρέχούν επαγγελματική κατάρτιση όπως τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ).
- Οι «απόφοιτοι» των ΑΛΠ δεν αποκτούν καμία δυνατότητα συνέχισης των σπουδών τους σε ανώτερο επίπεδο (π.χ. μεταπτυχιακά) σε αντίθεση με τους αποφοίτους ΑΕΙ και ΤΕΙ που συνήθως αποκτούν συγκεκριμένα επαγγελματικά δικαιώματα.
- Στα Πανεπιστήμια διδάσκουν κατ’ αποκλειστικότητα πανεπιστημιακοί ή πάντως κάτοχοι διδακτορικών διπλωμάτων, σε αντίθεση με τα ΑΛΠ, στα οποία η επιλογή των διδασκόντων δεν ευθυγραμμίζεται κατ΄ ανάγκη με ακαδημαϊκά κριτήρια και μπορεί να διδάσκει οποιοσδήποτε ειδικός ή μη, ανάλογα με τις προδιαγραφές που θέτούν οι οργανωτές.
- Η διοίκηση των ΑΕΙ και ΤΕΙ ασκείται επίσης από πανεπιστημιακούς υψηλών βαθμίδων κάτι που καθόλου αυτονόητο δεν είναι στα ΑΛΠ.
- Κοντολογίς, τα ΑΛΠ είναι ενδιαφέροντες οργανισμοί που προσφέρουν χρήσιμες και ωφέλιμες δραστηριότητες δια βίου εκπαίδευσης στη χώρα μας, ωστόσο απέχούν πολύ από το να συγκριθούν με τα αναγνωρισμένα Πανεπιστήμια και την προσφορά των τελευταίων στην κοινωνία, την εκπαίδευση, την αγορά εργασίας και την έρευνα. Αυτό είναι και το βαρύνον κριτήριο που πρέπει να συνυπολογίσει κάθε πολίτης όταν επιλέγει να συμμετέχει στην μία ή την άλλη μορφή παροχής εκπαίδευσης.